حافظه

حافظه :
حافظه یکی از مهمترین کارکردهای ذهن انسان است. از به یاد آوردن جزئیات اساسی درباره خود تا واقعیت های دنیوی مانند آنچه برای صبحانه خوردید یا رنگ مورد علاقه شما را شامل می شود، حافظه باعث می شد تا ما اتفاقات روزمره زندگی را مانند یک سریال و توالی به خاطر آوریم. همانطور که وجود حافظه تاثیر بسیار مثبتی در زندگی ما دارد، از بین رفتن آن نیز تاثیرات بسیار منفی می تواند بر زندگی ما بگذارد.
سه فرایند در تشکیل حافظه نقش دارند که نقص در هر کدام می‌تواند به اختلال در حافظه منجر شود. نخست، فرایند توجه که مرحله‌ی مقدماتی شکل‌گیری حافظه است و بدون آن اطلاعاتی در مغز ثبت نمی‌شود. مرحله‌ی بعد رمزگردانی اطلاعات دریافت شده برای ذخیره شدن در مغز است و نهایتا در مرحله‌ی بازیابی، مغز به اطلاعات رمزگردانی شده‌ در حافظه دست‌ پیدا کند. خوشبختانه تکنیک های تقویت حافظه به کمک ما می‌آیند تا با بهبود این فرایندها دیگر به جای نام کلمات و افعال نگوییم «چیز»!

انواع مختلف حافظه
حافظه بلند مدت در مقابل حافظه کوتاه مدت
یکی از تفاوت های اساسی بین انواع مختلف حافظه، حافظه بلند مدت در مقابل حافظه کوتاه مدت است. حافظه کوتاه مدت فقط برای مدت زمان محدود، بطور معمول تنها برای چند دقیقه و گاهی اوقات فقط چند ثانیه باقی می مانند. یک نمونه از حافظه کوتاه مدت می تواند امکان به خاطرسپاری یک شماره تلفن باشد. حافظه طولانی مدت به خاطراتی گفته می شود که برای مدت طولانی در حافظه ذخیره می شوند، اغلب به طور نامحدود. این خاطرات در مغز تثبیت و رمزگذاری می شوند و انواع مختلف حافظه در مکان های مختلف ذخیره می شوند. حافظه بلندمدت بعضی اوقات با سیستم های فن آوری مانند هارد دیسک رایانه مقایسه می شود. حافظه طولانی مدت هم در معرض فرایند طبیعی فراموشی قرار دارند که نیازمند یادآوری منظم هستند. حافظه طولانی دسته بندی مختلفی دارد که عبارتند از: حافظه صریح، حافظه ضمنی، حافظه اپیزودیک، حافظه معنایی، حافظه رویه ای و … می شود.

o حافظه اپیزودیک:
حافظه اپیزودیک یا زندگی نامه ای یا رویدادی نوعی حافظه صریح طولانی مدت است که به خاطرات و وقایع خاصی اشاره دارد. حافظه اپیزودیک هم شامل وقایع عمومی، مانند جشن تولد یا تاریخ اولین مناسبت ها است، و هم موارد و اتفاقات خاص است بطور مثال خاطرات و وقایعی که بار عاطفی بالایی دارند مانند آتش سوزی در مدرسه یا دعوای شدید والدین.

o حافظه رویه ای:
حافظه رویه ای نوعی حافظه ضمنی طولانی مدت است که اغلب شامل فعالیت های بدنی می شود که از طریق تکرار ایجاد می شود. نمونه هایی از حافظه رویه ای مانند دوچرخه سواری، یادگیری رانندگی یا پرتاب در بیس بال است.

o حافظه توپوگرافی:
حافظه توپوگرافی به حافظه ای گفته می شود که مربوط به فضا و مکان می باشد. افرادی که از جهت گیری خوبی برخوردار هستند، دارای یک حس توسعه یافته از حافظه توپوگرافی هستند، در حالی که افرادی که به راحتی گم می شوند از نوع ضعیفی از این حافظه بهرمند هستند. حافظه توپوگرافی می تواند به جهت ها و مکان ها و همچنین سرنخ های دیداری که در حافظه داریم اشاره کند.

o حافظه معنایی:
حافظه معنایی نوعی حافظه صریح طولانی مدت است. معمولاً به دانش انباشته شده اشاره دارد، از اطلاعاتی مانند جدول تناوبی عناصر گرفته تا نام دوستانتان و …. حافظه معنایی غالباً به واسطه فرهنگ و تجربه، از جمله عواملی مانند خانواده، تحصیلات و شغل ایجاد می شود.

o حافظه کاری:
حافظه کاری شبیه حافظه کوتاه مدت است، چون اطلاعات فقط برای مدت کوتاهی ذخیره می شود. با این تفاوت ها که حافظه کاری در حال کار می تواند اطلاعات را به گونه ای دستکاری و تفسیر کند که حافظه کوتاه مدت نمی تواند.

o حافظه اتوبیوگرافیک:
حافظه اتوبیوگرافی نوعی حافظه صریح طولانی مدت است. معمولاً حافظه اپیزودیک و معنایی را شامل می شود و از آن برای به یاد آوردن و ارتباط دادن اطلاعات در مورد تجربیات شخص استفاده می شود. این می تواند شامل تجربیات خاص و همچنین حقایق و اطلاعات عمومی باشد.

تکنیک های تقویت حافظه:
– ورزش را فراموش نکنید چرا که ذهن تان هم نرمش می‌کند.
– خواب کافی داشته باشید. سعی کنید کافئین و الکل مصرفی در طول روز را هم کم کنید، چون هر دو مورد، خواب‌تان را آشفته خواهند کرد.
– ذهن تان را درگیر و فعال نگه دارید.
– اجتماعی بمانید، با دیگران تعامل داشته باشید، مهارت های جدیدی یاد بگیرید، بازی هایی را انجام دهید که فکرتان را به کار می‌اندازند؛ مثلا جدول حل کنید یا سودوکو بازی کنید.
– مراقب استرس و اضطراب مزمن و طولانی مدت باشید. استرس و همینطور اضطراب به مرور زمان سلول‌های مغز (به ویژه ناحیه ای که خاطره‌های جدید را می‌سازد و خاطرات گذشته را یادآوری می کند) را از بین می برد.
– غذاهایی که می‌خورید فوق‌العاده اهمیت دارند. (مصرف سبزیجات و میوه ‌ها ،آووکادو ،غذاهایی که حاوی اسیدهای چرب اُمگا ۳ هستند،‌ مثل ماهیِ تن و سالمون و غذاهای پخته شده با روغن زیتون، چای‌سبز، اجتناب از گلوکز و غذاهای شیرین)

توانبخشی و ارتقاء حافظه
در زندگی مدرن امروزی تقویت حافظه به یکی از دغدغه های مهم مردم تبدیل شده است چرا که اکثر افراد ممکن است با گذشت زمان، کاهش حافظه یا ظرفیت فراخوانی ذهن خود را مشاهده و تجربه کنند. برای بسیاری، کاهش حافظه می تواند تأثیر زیادی در زندگی آن ها داشته باشد و زندگی روزمره را برای آن ها دشوار کند، از این رو ارائه روش هایی برای بهبود حافظه می تواند برای آن ها بسیار کارآمد باشد. امروزه با انجام برخی اقدامات ضروری می توانید روند طبیعی کاهش حافظه را که با افزایش سن همراه است، کنترل کنید.

ارتقاء حافظه در کلینیک رهنمون:
تقویت حافظه با استفاده از بازتوانی شناختی امکانپذیر است. توانبخشی شناختی، روشی برای کمک به بیماران جهت افزایش توانایی آنها در پردازش و تفسیر اطلاعات است. همچنین با استفاده از این مساله می‌توانیم بهبود عملکرد شناختی افراد سالم را نیز داشته باشیم. بازتوانی شناختی، تلاش جهت بازگرداندن توانایی شناختی از دست رفته یا بهبود ظرفیت‌های شناختی موجود برای فرد است. توجه، تمرکز، حافظه و یادگیری، زبان گفتار، تصمیم‌گیری، برنامه‌ریزی، حل مساله و عملکرد اجرایی از جنبه‌های شناختی مغز به شمار می‌رود که با استفاده از بازتوانی شناختی می‌توان آن‌ها را تقویت کرد.
برنامه‌های قلم-کاغذی، اسباب‌بازی‌ها و سرگرمی های ویژه و استفاده از ابزارهای رایانه‌ای از جمله روش‌های بازتوانی شناختی به شمار می‌رود. هوش به دو قسمت توانایی‌های عمومی و چیرگی شناختی تقسیم می‌شود که چیرگی شناختی شامل سرعت پردازش و حافظه فعال است که با استفاده از بازتوانی شناختی علاوه بر اینکه سرعت پردازش و حافظه فعال را می‌توانیم، بهبود بخشیم، توانایی عمومی نیز ۱۰ تا ۱۵ درصد ظرفیت ارتقاء می‌یابد.
در کلینیک رهنمون از درمان های شناختی کلاسیک و بازی های کامپیوتری و نوروفیدبک برای ارتقاء حافظه مراجعین استفاده می شود.