آموزش فرمانبرداری برای کودکان بیش فعال

آموزش فرمانبرداری

والدین به خوبی آگاه هستند که به دست آوردن همکاری فرزندشان حتی با درخواست های ساده تا چه میزان می تواند دشوار باشد. مطالعه بر روی روش های فرزند پروری مشخص ساخته است که  اگر والدین بعضی از رفتارهای خود را تغییر دهند فرمانبرداری کودک را افزایش می دهند.

مرحله 1: دستور به شکلی باشد که حتماً اجرا شود.

همانطور که قبلاً بیان شد نافرمانی عبارتست از این که کودک درخواستی که از او می شود را انجام نمی دهد. در هر شرایط باید این نکته را در نظر داشته باشید که طرز دستور دادن شما ممکن است در بروز مشکلات دخالت داشته باشد.

لیست انواع «دستور دادن ها» را که ذیلاً آمده مطالعه نموده و مشخص کنید که کدامیک در مورد شما صدق می کند.

دستور مبهم؛ با عبارات مبهم انتظارات را به کودک منتقل ساختن

دستور به صورت درخواست؛ سوال نمودن از کودک با این نیت که همکاری کودک بدست آید)لطف می کنی اسباب بازی هایت را جمع کنی؟(

دستور استدلالی؛ ارائه توضیح به کودک که چرا باید از دستورات والدین پیروی کند)مثلاً تو باید همین حالا لباست را بپوشی، چونکه اگر اینکار را نکنی قرار مان دیر می شود( تکرار دستور؛ یک دستور واحد را بارها و بارها تکرار کردن

دستور اختصاصی تک مرحله ای؛   یک دستور اختصاصی تک مرحله ای را حداکثر در 01 کلمه بیان کردن

دستورات مبهم، سوالی،استدلالی، متعدد و تکراری ارتباط زیادی با نافرمانی در کودکان دارد. از به کار بردن این دستورات اجتناب نمایید. یک دستور مبهم برای کودک دقیقاً روشن نمی سازد که چه انتظاری از او می رود. یک دستور سوالی به نتیجه نمی رسد زیرا با توجه به اینکه  به شکل سوالی دستور داده شده است. در واقع اختیار کودک این گزینه قرار گرفته که از دستور پیروی نکند.

یک دستور استدلالی مشکل ساز است زیرا کودک ممکن است به جای پیروی از دستور ، مخالفت با آن استدلال را بر گزیند. دستورات متعدد برای کودک دشوار است زیرا امکان دارد که توسط مراحل فراوان در فرآیند دستور دهی گیج و مبهوت گردد. دستور تکراری تأثیر ندارد زیرا کودک می آموزد که والدین وقتی برای نخستین بار دستور می دهند لزوماً اصراری به اجرای دستورشان ندارند.

دستور تک مرحله ای اختصاصی که در کمتر از ده کلمه بیان شود. احتمال فرمانبری را افزایش می دهند. این نوع دستور دادن دقیقاً برای کودک روشن می سازد که از او چه انتظاری می رود. در زمانی که می خواهید فرزند شما از دستوری پیروی کند تلاش نمایید که دستور شما  به صورت تک مرحله ای و اختصاصی باشد.

مرحله 2: از هشدار دادن به شکل موثر استفاده کنید.

دستورات اختصاصی و تقویت فرمانبرداری به تنهایی برای کسب همکاری کودک نافرمان کفایت نمی کند. استفاده از هشدارهای موثر و تنبیه ملایم نیز حائز اهمیت است. بهترین روش برای ابراز یک هشدار استفاده از چنین عباراتی است: «اگر…. آنوقت…. » برای مثال اگر اسباب بازی هایت را جمع نکنی و در قفسه ها نگذاری، آنوقت شما )یک تنبیه ملایم ( خواهی داشت. عبارات خیلی روشن به کودک می  گوید که در صورت نافرمانی چه اتفاقی خواهد افتاد. همینطور هم خیلی مهم است که صرفاً یک بار هشدار را به کار ببرید اگر شما صرفا یک بار از هشدار استفاده کنید نهایتاً کودک خواهد آموخت که بدون تنبیه ملایم هم از دستور شما پیروی کند. شما هم می توانید به دنبال هشدار دادن و قبل از اعمال تنبیه ملایم، با صدای بلند تا شماره 5 بشمارید.

مرحله 3: رفتار فرمانبرداری یا نافرمانی را با امتیازات مثبت و منفی همراه سازید.

اگر فرزندتان از دستور یا هشدار شما پیروی می  کند او را تشویق کنید. انجام این کار می

تواند به شکل تحسین کلامی با یک جایزه مادی )مانند امتیازات فوق العاده  یا ژتون و امثال آن( صورت گیرد. اگر فرزند شما به خاطر فرمانبری تشویق شود به احتمال اینکه در آینده نیز فرمانبر باشد، بیشتر است.

اگر فرزندتان از دستور یا هشدار شما پیروی نمی کند او را به نحوی ملایم تنبیه کنید.

تنبیهات موثر ملایم باید امتیازاتی منفی باشند که برای آموزش و آگاهی بخشیدن به کودک در نظر گرفته  می شوند این گونه تنبیهات اگر مداوماً تقویت شوند کاملاً موثر خواهند بود. مثالهای این گونه تنبیهات عبارتند از نشستن بر روی صندلی یا پله ها برای چند دقیقه از دست دادن برخی از امتیازات و امثال آن.

مرحله 4: سعی کنید درگیری بالا نگیرد و خونسردی خود را حفظ نمایید.

فوق العاده مهم است که خونسردی خود را حفظ نمایید و از بالارفتن هرگونه جنگ قدرت بالقوه جلوگیری نمایید. این جنگ قدرت ها ممکن است ناشی از تلاش هایی باشد که شما برای افزایش فرمانبری فرزند خویش انجام می دهید. سعی کنید که در این حال بدون هیجان و کاملاً عینی رفتار کنید. همچنین تلاش نمایید که عصبانیت یا ناکامی فوق العاده به سراغ شما نیاید اگر بتوانید مسلط و آرام باقی بمانید از جنگ های قدرت خواهید کاست و میزان موفقیت شما در شکل دادن به رفتار فرمانبری در فرزندتان افزایش خواهد یافت.

اگر بحث میان شما و فرزندتان خیلی تند شده از آن محل خارج شده به خودتان مسلط شوید و تا آن زمان که فرزند شما آرام تر گردد منتظر بمانید آنگاه بر گردید و مجدداً تلاش کنید.

مرحله 5الف: برای کودکان در سنین سال های اول ابتدایی فرآیندهای اختصاصی آموزش فرمانبرداری را اجرا کنید.

فرآیند تقویت و پاداش در کودکان سال های ابتدایی شامل استفاده از نمودار گوش دادن و اطاعت در ازای پاداشی است که در برگه های تمرین وجود دارد. برای استفاده از این نمودار، همواره نیاز دارید که بدانید فرزند شما چند بار از دستورات و هشدارهای شما پیروی کرده و همچنین چندین بار این کار را انجام نداده است. برای این کار می  توانید از عکس برگردان هایی به شکل اخم یا لبخند استفاده کنید.

بکارگیری پاداش ها بر این اساس خواهد بود که آیا فرمانبری کودک بهبود یافته ویا برعکس بدتر شده است. هر بار که کودک یک صورت خندان دریافت می کند بلافاصله پاداش به او داده می شود. علاوه بر این در انتهای روز یا هفته اگر تعداد صورت های خندان وی بیشتر از صورت های اخمو باشد پاداشی اضافی دریافت میکند .

نمودار محروم سازی که در برگه های تمرین آورده شده است روند یک تنبیه ملایم را توصیف می کند که برای کودکان ناسازگار در سنین اولیه دبستانی به کار میرود. این روند مشتمل بر دادن یک دستور ،سپس هشدار و در مرحله بعدی تنبیه ملایم است. نهایتاً نیز دستور اولیه تکرار می گردد.

مطلوب آنست که تواماً از نمودار «گوش دهید و اطاعت کنید» و «محروم سازی» )به منظور تنبیه خفیف برای عدم همکاری ( استفاده گردد. بدین ترتیب فرزند شما این فرصت را خواهد داشت که برای همکاری پاداش بگیرد و برای عدم همکاری تنبیه خفیف دریافت کند. اگر فرزند شما از دستور و هشدارتان تبعیت ننماید در نمودار گوش دهید و اطاعت کنید یک چهره اخمو قرار داده و تمرین محروم سازی را به کار ببرید. چنین روندی را تا زمانی که فرزند شما همکاری بیشتری نشان دهد ادامه دهید. بعضاً این موضوع

می تواند روزها، هفته ها یا حتی ماه ها به طول انجامد تا اینکه فرزند شما همکاری بیشتری نشان دهد تسلیم نشوید به فعالیت های خود ادامه دهید سرانجام موفق خواهید شد.

نمودار «گوش دهید و اطاعت کنید» که در برگه های تمرین ضمیمه گردیده است می تواند به منظور یادآوری به فرزند شما به کار رود که انتظار همکاری کردن است و اگر چنین همکاری صورت نگیرد چه پیامدی رخ خواهد داد. این نمودار می تواند برای توجه دادن به فرزند شما به کار رود که لازم است گوش فرا دهد و اطاعت نماید.

نمودارها را قبل از اجرا کردن با فرزند خویش به دقت مرور کنید. درباره آنها به او توضیح دهید و درباره آنچه به وقوع خواهد پیوست وی را مطلع سازید. ایفای نقش با فرزندتان می تواند مشخص سازد که در صورت عدم همکاری وی چه اتفاقی رخ خواهد داد.

مرحله 5 ب: برای کودکان در سنین آخر دبستان و نوجوانان روش های اختصاصی آموزش همکاری را اجرا  کنید.

روش تقویت برای کودکان در سنین آخر دبستان و نوجوانان شامل استفاده از نمودار دستورات والدین می باشد که در برگه های تمرین آورده شده است. این نمودار مشابه نمودار «پاداش در مقابل گوش دادن و اطاعت کردن » است که یک فرمان اختصاصی و تک مرحله ای داده می شود؛ در صورت همکاری فرزند در ستون بله آن روز علامت زده شود اما اگر همکاری وجود نداشته باشد در همان ستون «نه» دریافت می کند.

تنبیه خفیف برای کودک در سن مزبور شامل به کارگیری مراحلی می باشد که در نمودار « حذف امتیازات به دنبال عدم همکاری در برگه های تمرین ضمیمه گردیده است. مانند محروم سازی در این جا دستوری صادر و به دنبال آن هشداری داده می شود؛ مع الوصف بجای محروم سازی امتیازی به عنوان تنبیه خفیف در مقابل عدم همکاری حذف می گردد.

مراحل مورد بحث در نمودارهای «دستورات والدین » و «حذف امتیازات برای عدم همکاری» می تواند به صورت توأم به کار رود. اگر کودک/ نوجوان شما با دستور یا هشدار شما خود را هماهنگ نمی سازد، در ستون «نه» نمودار دستورات والدین علامت بگذارید و یک امتیاز را حذف کنید. استفاده از روند مزبور را ادامه دهید تا کودک/ نوجوان شما فعال تر شود. افزایش سطح همکاری کودکان بزرگتر نیز مانند کودکانی که در سال های ابتدایی دبستان هستند ممکن است نیازمند صرف وقت باشد، بنابراین پشتکار داشته باشید.